 |
www.museumdefundatie.nl |
De tentoonstelling 'Van Turner tot Appel' is een reis door de tijd met kleur en licht als leidraad. Werken van de door een eeuw van elkaar gescheiden schilders William Turner (1789 – 1862) en Karel Appel (1921 – 2006) hangen er in één zaal. In de overige vijf zalen zijn vergelijkbare kruisbestuivingen te bewonderen. Deze schijnbaar willekeurige combinaties zijn met grote zorg gemaakt én toegelicht.
Turner - Wolken en Water
We blijven bij de tegenpolen Turner en Appel. In de periode 1840 vierde de Romantiek hoogtij en werden meeslepend sentiment en
uitbundige natuur niet geschuwd. In die periode kwam Turner tot een kleurig vlak zonder duidelijke vormen en noemde het 'Wolken en Water'. De kleuren in het werk zorgen voor de suggestie van diepte, waardoor er een landschap is ontstaan. Daarmee zette Turner vroege stappen richting het impressionisme en het latere expressionisme. In zekere zin was dit werk ook een flirt met de abstracte kunst. Duidelijk mag het zijn dat Turner met dit schilderij de grenzen opzocht van wat in zijn tijd als kunst werd geaccepteerd.
Ruim een eeuw later is het resultaat van die tegendraadsheid te bewonderen in de werken van Appel. Het expressionisme zit er dan al op en de Tweede Wereldoorlog creëert een schone lei voor de naoorlogse kunstenaar. Karel Appel schildert dan zijn hoekige figuren op levensgrote doeken, figuratief maar vervreemdend. Vanaf nu moeten die schilderijen ook onder de noemer Kunst worden geschaard.
Appel - titel onbekend
Turner als Appel waren daarom beiden katalysatoren van de schilderkunst, ieder in hun eigen tijd. Zij schopten tegen de normen in hun tijd, zonder deze omver te gooien. In dat opzicht zijn de schilderijen van beide kunstenaars producten van hun tijd. We zouden schilderijen kunnen zien als reflecties van het verleden, als stille eilanden in de tijd, maar hiermee zouden we onszelf als kunstminnend publiek te kort doen.
Gelukkig overtuigt de tentoonstelling ons ervan dat er een connectie is tussen schilderijen uit alle tijden. Die connectie bestaat eruit dat schilderijen elkaar kunnen beïnvloeden, waardoor ze een andere uitstraling of lading krijgen. Hadden we bijvoorbeeld gezegd dat Turner's ´Wolken en Water´ enorm vernieuwend was? Na het zien van Appel's uitspattingen lijkt het werk ineens vrij tam. En dachten we dat het kleurgebruik van Appel vooruitstrevend was? Het valt wel mee als het hangt naast de diep verzadigde en vormeloze penseelstreken van Turner. Die beïnvloeding breit een eeuw kunstgeschiedenis tot een kleurrijke lapjesdeken, waarbij ieder schilderij in een onverwachte confrontatie kan belanden met een ander.
En daarin ligt de kracht van De Fundatie besloten. Zowel de architecten als de conservatoren van het museum weten dat oud en nieuw elkaar niet bijten. De juiste combinaties leiden juist tot indrukwekkende resultaten. Misschien moeten we zelfs concluderen dat die combinatiekunst kenmerkend is voor de huidige tijd. Op die manier harken we 'oud' de 21e eeuw binnen, terwijl we 'hypermodern' op een stevig beslagen, historische fundatie laten steunen.
Bronnen: Alte Nationalgalerie